به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ این روزها در تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری هستیم و شورای نگهبان کاندیداهای اصلی انتخابات را با تمام حواشی بوجود آمده مشخص کرده است. نامزدهای انتخابات تبلیغات تلویزیون و میدانی‌شان آغاز شده و به تبیین برنامه های خود می‌پردازند. اما از طرف دیگر کمتر کسی توجهی به نشست مذاکرات وین دارد، مذاکراتی که از چند و چون آن خبر و تحلیلی در دست نیست. سوالات متعددی پیرامون دور اخیر این مذاکرات مطرح است از جمله اینکه آیا تحریم های اقتصادی برداشته می شود؟ آیا بین ایران و طرف غربی چه امتیازاتی رد و بدل شده است؟ آیا این نشست فشرده، آن هم تنها کمتر از یک ماه مانده به انتخابات ایران قرار است فتح الفتوحی برای کشور باشد یا دولت به دنبال دوگانه مذاکره و مقاومت است؟
دست برتر ایران در مذاکرات
آذر ماه سال گذشته، قانونی به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید که در صورت اجرای کامل آن، می‌توانست دست برتر تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان را در گفتگوهایی که در هفته‌های اخیر در پایتخت اتریش در جریان بود حفظ کرده و از فرسایشی شدن فرآیند مذاکرات جلوگیری کند.
یکی از نکات مهمی که در این قانون تصریح شد، این است که در صورت عدم لغو تحریم‌ها از سوی کشورهای باقی‌مانده در برجام، دسترسی‌های فراپادمانی آژانس انرژی اتمی، به اماکن و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پس از یک مهلت دو ماهه متوقف خواهد شد؛ که در این صورت، در دهه اول اسفند ۱۳۹۹ دسترسی‌های آژانس شدیداً محدود می‌شد.
با فرا رسیدن ضرب الاجل دو ماهه کشورمان به طرف‌های حاضر در برجام، رافائل گروسی رئیس آژانس انرژی اتمی ترجیح داد برای تعدیل موضع ایران، شخصاً عازم تهران شود. نتیجه آن سفر نیز منجر به امضای توافق‌نامه علی اکبر صالحی و گروسی شد. بر اساس توافق آژانس و سازمان انرژی اتمی ایران، مقرر شد دوربین‌های فراپادمانی تا ۳ خرداد ۱۴۰۰ روشن بماند، اما فیلم دوربین‌ها در داخل کشور حفظ شود.
اما پس از اتمام مهلت دو ماهه ایران به طرف های حاضر در برجام، عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین گفت: نشانه‌هایی از بازگشت آمریکا به برجام وجود دارد، ولی مذاکرات هنوز به پایان نرسیده است.
همچنین رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوشنبه ۲۴ مه (۳ خرداد) طی یک کنفرانس خبری از تمدید یکماهه تفاهم ایران و آژانس تا تاریخ ۲۴ ژوئن (سوم تیرماه) خبر داد.
فرصت جدید به آژانس و زنگ خطر برای ایران
صادق کوشکی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران گفت: اکنون ایران در مناسب‌ترین وضعیت در تعهدات برجام قرار دارد، بازرسی‌های عادی همچنان صورت می‌گیرد اما دیگر خبری از سرکشی‌های ناگهانی بازرسان به نقاط امنیتی کشور نیست. ایران پایبند به اصول برجام مانده اما برخی محدودیت‌ها را کنار گذاشته است که آن هم مطابق با توافقی است که با کشورهای عضو برجام صورت گرفته است.
وی با یادآوری اینکه مذاکرات وین به‌درخواست کشورهای غربی صورت پذیرفت، تأکید کرد: ایران نیازی به مذاکرات وین ندارد؛ چرا که اکنون در موقعیت مناسبی قرار گرفته است. این آمریکا، انگلیس و فرانسه هستند که به‌دنبال مذاکرات با ایران هستند.
کوشکی اضافه کرد: با این حال آمریکا در موضع تحریم‌کننده قرار دارد و نیازی به دروغ‌گویی ندارد. اگر رسانه‌های انگلیسی‌زبان به‌صراحت می‌گویند که "هیچ تحریمی لغو نخواهد شد و امتیازی به جمهوری اسلامی داده نخواهد شد"، زنگ خطری برای کشور خواهد بود. در ایران هم اخبار به‌صورت کلی به مردم داده می‌شود و کسی به‌صورت دقیق نمی‌داند چه اتفاقاتی در وین در حال رخ‌دادن است.
از سوی دیگر توحید محمدزاده، پژوهشگر مسائل بین الملل درخصوص فرصت یکماهه پیش رو گفت: هم تعهداتی که قبلاً ایران در برابر آمریکا آنجا داده است و هم بحث‌هایی که در جریان است، هیچ وقت متوازن نیستند. دلیل آن هم این است که آمریکا به هیچ تعهدی تا کنون عمل نکرده است، در جایی هم که عمل کرده، ناقص مانده است. دوم اینکه آمریکا تعهد جدید را نمی‌پذیرد.
محمدزاده در ادامه افزود: البته آن‌ها به همین موضوع هم رضایت نمی‌دهند؛ براساس خبرهایی که اعلام شده و بحث‌هایی که صورت گرفته است، فقط به بحث برجام و هسته‌ای بسنده نمی‌کنند و موضوعات موشکی و منطقه‌ای را به میان می‌کشند.
منتظر توافق نمایشی وین باشیم؟
فواد ایزدی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در خصوص حواشی پیرامون مذاکرات وین گفت: به عقیده من در این مدت زمان مانده به انتخابات، آمریکایی ها از تمام ابزار های ممکن استفاده خواهند کرد تا مجموعه افرادی که راحت تر امتیاز میدهند در راس قدرت باقی بمانند، چون رای آوردن طیف دیگری شبیه به اصواگراها در ایران مورد پسند آمریکایی ها نیست، زیرا این طیف نسبت به مجموعه فعلی در قدرت، حرف شنوی بیشتری از رهبری دارند.
وی در ادامه افزود: مصداق آن ممکن است آزادی ۷میلیارد دلار از دارایی های ایران در هفته های آینده به عنوان فرایند تبادل زندانی ها باشد و شما دیده اید که بعضی از مقامات وزارت خارجه، مباحث مربوط به انتخابات داخلی ایران را در سفر های خارجی مطرح میکنند یا ممکن است یک توافق ظاهری و نمایشی را ایجاد کنند که به خصوص در ایام نزدیک شدن به انتخابات میتواند موثر باشد.
ایزدی همچنین تصریح کرد: یک جریانی در ایران است که این ذهنیت را دارد که میتوان مشکلات با آمریکا را حل کرد و در دولت آقای هاشمی، خاتمی، روحانی و اواخر دولت احمدی نژاد سعی خود را در انجام این کار کرده است و نظر این جریان این است که این تیپ افرادی که الان در قدرت هستند، در قدرت بمانند و آمریکا نیز به این مسئله کمک خواهد کرد و ابزار هایی هم دارند که اگر جا داشته باشد استفاده می کنند مانند بحث تبادل زندانیها.
چرا دولت برای احیای برجام شتاب‌زده عمل می‌کند؟
اگرچه «حسن روحانی» از رو به اتمام بودن مذاکرات و نتیجه بخش بودن آن می‌گوید اما آن گونه که «ایلنا به نقل از اسپوتنیک» گزارش داده، «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا در واکنش به سخنان «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری ایران، می‌گوید: مطمئن نیست که مذاکرات طرف‌های برجام در وین در آستانه نتیجه دادن باشد. » وی که با شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل گفت‌وگو می‌کرد، با تکرار برخی ادعاهای بی‌اساس گفت که واشنگتن از اینکه مذاکرات وین در حال پایان یافتن باشد، اطمینان ندارد چرا که ما به آمادگی تهران برای بازگشت کامل به برجام مشکوک هستیم. بلینکن در پاسخ به پرسشی درباره سخنان روحانی مبنی بر اینکه نمایندگان غربی برای لغو تحریم‌های اصلی علیه ایران توافق کرده‌اند و اکنون بحث در خصوص برخی نکات جزئی در حال انجام است، گفت: «حدس می‌زنم که در جریان باشید که این مذاکرات غیر مستقیم است. ما به طور مستقیم با ایران مذاکره نمی‌کنیم؛ این کار از طریق اتحادیه اروپا و سایر شرکا انجام می‌شود. معتقدم که ما پیش‌تر روشن کرده‌ایم که هر یک از طرفین باید کاری انجام دهد تا به اجرای برجام بازگردد اما پرسش بی‌پاسخ این است که آیا ایران در واقع آماده است که به برجام بازگردد؟ هنوز چیزی معلوم نیست».
در همین حال، شاهرخ ناظمی رئیس دفتر مطبوعاتی نمایندگی دائمی ایران در نیویورک، درباره احیای توافق هسته ای[برجام] و مذاکرات اخیر پیرامون آن در وین گفت: «ما می‌خواهیم به توافق خوبی درباره اقداماتی برسیم که آمریکا باید برای بازگشت به برجام انجام دهد. برای انجام دادن این، عجله‌ای نداریم که روی موارد ناقص توافق کنیم.
گزارش از یاسین قاسمی
